هاڻي مڪمل ڪمپيوٽر سنڌيءَ ۾

هاڻي مڪمل ڪمپيوٽر سنڌيءَ ۾

عباس ڪوريجو/ حيدرآباد

                         اهو پڙهي توهان حيران ٿيندا ته وندوز 8 آڻڻ جو پروگرام ونڊوز 7 کان پهرينءَ جو هيو، ونڊوز 7 ان جو اڳواٽ تيار ڪيل چڪاس نمونو آهي. وندوز سيون 22 جولاءِ 2009 تي اهو سوچي رليز ڪئي وئي ته اها مارڪيٽ ۾ پنهنجو ڪيترو مقام ٺاهي ٿي ۽ تنهن بعد مائڪرو سافٽ وارن جو نئون ڌماڪو ونڊوز 8 جي صورت ۾ رليز ٿيڻو هو. مائڪرو سافٽ پاران ونڊوز 8 جي انقلابي آپريٽنگ سسٽم جي اچڻ کان پهرين انهن سڀني پراڻن آپريٽنگ سسٽمن ۾ موجود نقصن جي شڪايتن، راين، تجويزن ۽ جديد ٽيڪنالاجي جي اوزارن جي سپورٽ سان گڏوگڏ اهو پڻ خيال ۾ رکيو ويو ته نئون آپريٽنگ سسٽم دورِ حاضر جي مڙني گهرجن کي به ضرور پورو ڪري.

وندوز 8 لاءِ جيئن ته مون بڌايو ته ونڊوز 7 کان پهرين ئي ڪم شروع ڪيو ويو هو، ان جو اعلان ڪمپنيءَ مختلف shows  ۾ پڻ ڪري چڪي هئي، ان جا شروعاتي 3 ورشن چڪاس لاءِ رليز ڪيا ويا ۽ آخرڪار 26 آڪٽوبر 2012 تي ونڊوز 8 کي مارڪيٽ ۾ عام استعمال لاءِ رليز ڪيو ويو. ونڊوز 8 جي اچڻ کان پهرين ڪمپيوٽر مارڪيٽ توڙي سماجي ميڊيا تي اهي شوشا زور وٺڻ لڳا ته ونڊوز 8  اڄ تائين آيل سڀني آپريٽنگ سسٽمس ۾ ڏکيو ترين هوندو ڇو جو ان ۾ نه ته start   مينيو جو بٽڻ آهي ۽ نه ئي وري  minimizeڪرڻ يا shut down  ڪرڻ جو آپشن موجود آهي، جڏهن ونڊوز 8 جا چڪاسي ورشن رليز ٿيا ته ان ۾ موجود  TILES  سسٽم ڏسي دنيا جا سڀئي ڊولپر دنگ رهجي ويا ۽ جڏهن عام استعمال ڪندڙ تائين هي آپريٽنگ سسٽم پهتو ته ان جي آسان، عام فهم ۽ سولي ترين انٽرفيس کي ڏسي دنيا دنگ رهجي وئي.

ونڊوز 8 جتي ڪمپيوٽنگ جي دنيا ۾ نوان انقلاب آندا اتي دنيا جي ججهي تعداد ۾ ٻولين لاءِ لينگئيج پيڪ پڻ تيار ڪيا، جيڪي هن آپريٽنگ سسٽم جي مڪمل انٽرفيس کي ان ٻوليءَ ۾ تبديل ڪري سگهن ٿا.

لينگئيج پيڪ ڪيئن انسٽال ڪري اسان پنهنجي ڪمپيوٽر کي سنڌي انٽرفيس ۾ آڻي سگهون ٿا ، ان کان پهرين ان جدوجهد پٺيان جيڪو پسمنظر آهي، ان جو جائزو پڻ وٺون. مائڪرو سافٽ پاران پاڻمرادو سنڌي سپورٽ، سنڌي لينگئيج ڪي بورڊ، سنڌي فونٽس، سنڌي انٽرفيس يا سنڌيءَ کي يونيڪوڊ ۾ شامل ڪرڻ جو ڪم ناهي ڪيو ويو پر ان جي پس منظر ۾ هڪ اڻ اعلانيل ادارو آهي، جنهن جو نالو سنڌي ڪمپيوٽنگ آهي.

سنڌي ڪمپيوٽنگ ڇا آهي؟

سنڌي ڪمپيوٽنگ جو آغاز محترم عبدالماجد ڀرڳڙي صاحب 1987ع ۾ ايپل جي مئڪنٽاش ڪمپيوٽر تي  استعمال ٿيندڙ عربي ۽ فارسي ورڊ پروسيسنگ جي پروگرام ”الڪاتب“ ۾ تبديليون آڻي ڪيو. جنهن جي نتيجي ۾ سندس ليزر پرنٽر تي سنڌيءَ جو پهريون صفحو پرنٽ ٿي نڪتو جيڪو سنڌي ٻوليءَ جي ڪمپيوٽنگ جو پهريون قدم هو. اهڙي خوشيءَ جي خبر روزانه هلال پاڪستان سڄيءَ سنڌ کي ڏني. ان ڪاميابي بعد ساڳي اخبار ۾ پهريون سنڌي ڪمپيوٽر ذريعي ڪمپوز ٿيل ڪالم انعام شيخ جو ”ڪَکُ پن“ ڇپيو. ايئن سنڌي اشاعتي صنعت ۾ ڪمپيوٽر تي سنڌي ڪمپوزنگ جي ابتدا ٿي. محترم عبدالماجد ڀرڳڙي صاحب ٻڌائي ٿو ته سن 2000ع ۾ تقريبًا ڇهن مهينن جي لڳاتار محنت کانپوءِ جڳ مشهور ڪمپيوٽر آپريٽنگ سسٽم (ونڊوز) ٺاهيندڙ ڪمپني مائڪروسافٽ جي متعلقه شعبي جي سربراه پال نيلسن سان روبرو ميٽنگن، توڙي ساڻن سوين اي ميلز جي ڏي وٺ بعد، آئون مائڪروسافٽ ونڊوز ۾ يونيڪوڊ جي آڌار تي، معياري سنڌي جو بنياد وجھڻ ۾ ڪامياب ٿيس ۽ ان جي استعمال کي ممڪن بڻايم ۽ سنڌيءَ کي سهڻا ۽ معياري فونٽ ڊزائن ڪيم، ته جيئن ٻوليءَ جي لکت کي جيترو ممڪن هجي خوبصورت بڻائي سگھجي.

اهڙي طرح سنڌي ڪمپيوٽنگ جي حوالي سان 21 هين صدي جي ابتدا ۾ هڪ نئين دؤر جو آغاز ٿيو ۽ دنيا جي ڪنڊ ڪڙڇ ۾ رهندڙ سنڌي پنهنجي ڪمپيوٽر ۾ سنڌي جي اهليت آساني سان شامل ڪري، تقريبًا هر اهو ڪم ڪري ٿي سگھيا، جيڪو ان کان اڳ ۾ صرف انگريزي ۽ ٻين ترقي يافته ٻولين ۾ ممڪن هو. سنڌي ڪمپيوٽنگ جو باني سائين عبدالماجد ڀرڳڙي جنهن وٽ ڪمپيوٽر جي ڪابه ڊگري ناهي تنهن هوندي به اڪيلي سر پاڻ هڪ اڻ اعلانيل تنظيم بڻجي هڪ سٿ تيار ڪيو، جنهن سٿ اڳتي هلي قران مجيد جو سنڌي ترجمو، شاهه جو رسالو، سچل جو رسالو، سوين سنڌي اي بوڪس، سوين سنڌي لکت جا نمونا (فونٽس)، سنڌي ويب سائيٽون، فورم، بلاگ جوڙي پنهنجي وس ۽ وت آهر ڪم ڪري ڏيکاريو آهي.

سنڌي ڪمپيوٽنگ سٿ جا ڪجهه مول متا:

• سنڌي ٻوليءَ کي جديد ترين ٽيڪنالاجيءَ ۾ رائج ڪرڻ
• موبائل ٽيڪنالاجيءَ جي سرشتي ۾ سنڌي رجسٽر ڪرائڻ
• سنڌي ڪتابن کي ڊجيٽل ڪتابن ۾ منتقل ڪرڻ
• سنڌي نوجوانن کي هن ٽيڪنالاجيءَ ۾ ڀڙ ڪرڻ
• ۽ اڄ ان اڻ اعلانيل تنظيم ۽ سرواڻ سائين عبد الماجد ڀرڳڙيءَ جي محنتن رنگ لاتو آهي ۽ مان هتي اها خوشخبري شبير ڪنڀار جي لفظن ۾ ئي اوهان سان شيئر ڪرڻ گهران ٿو:

“ انتهائي سرهائيءَ سان اهو ٻڌائجي ٿو ته سائين عبدالماجد ڀرڳڙي صاحب جو MB SINDHI وارو سنڌي ٻوليءَ جو لڳايل ڪمپيوٽري سَلو جوان ٿي ويو آهي جنهن جو مثال اڄ ونڊوز 8 جو انٽر فيس مڪمل طور سنڌي ٿي ويو ۽ مائڪروسافٽ سنڌيءَ کي مڪمل ٻوليءَ جي حيثيت ڏئي ڇڏي آهي، جنهن سان هاڻي اسان جو ڪمپيوٽر مڪمل طور نه رڳو سنڌي لکڻ جي قابل ٿي ويو آهي بلڪہ ونڊوز جا سڀئي ڊائلاگ، پاپ اپ ونڊوز سميت پڻ سنڌي ٿي ويا آهن.
توڙي جو ٻوليءَ جي لحاظ کان ان ۾ اڃا اصلاح جي ضرورت آهي، جيڪا وقت بوقت ٿيندي رهندي، پر اسان لاءِ اها بيحد خوشيءَ جي ڳالهه آهي ته اڄ دنيا جي ٻولين ۾ اسان جي سنڌي ٻولي پڻ پنهنجي سڀني صلاحيتن سان ڪمپيوٽر معروف آپريٽنگ نظام ونڊوز تي موجود آهي.
مطلب سڀڪجھ سنڌيءَ ۾ نه رڳو لکت بلڪ ونڊوز جو سٽاءَ ساڄي پاسي وارو ٿي ويو آهي ۽ گڏو گڏ انگ توڙي ڏينهن پڻ سنڌيءَ ۾ ٿي ويا آهن، نه رڳو اهو پر مائڪروسافٽ پينٽ وغيره پڻ مڪمل سنڌيءَ ۾ آهن.
هيـئن لنڪ تي وڃي لئنگويج جو پئڪ ڊائونلوڊ ڪري انسٽال ڪريو ۽ پوءِ مٺڙي سنڌي ٻوليءَ ۾ ڪمپيوٽر جا مزا ماڻيو، سولائيءَ سان ڪمپيوٽر کي سمجھو ۽ سهڻي سنڌي ٻوليءَ تي ڪم ڪريو.”

 هاڻي اچو ته ڏسون وندوز 8 جو مڪمل انٽرفيس ڪيئن سنڌيءَ ۾ ڪري سگهجي ٿو. ان جو مرحليوار طريقو هيٺ ڏجي ٿو.

 ڪمپيوٽر جو ڪنٽرول پينل کولي، اتي Language  آپشن تي ڪلڪ ڪريو ۽ پوءِ Add a Language  ان کان پوءِ ڏنل فهرست مان  سنڌي Arabic کي سليڪٽ ڪريو پوءِ سنڌي جي سامهون  اضافي سيٽنگ ۾ وڃي لينگئيج پيڪ جي اپڊيٽ پهرين ڊائونلوڊ پوءِ انسٽال ڪريو ۽ سنڌيءَ کي Move Up  ڪري انگلش جي مٿان رکو. هاڻي ڪمپيوٽر کي                   RESTART  ڪريو………………….. ۽ مزو وٺو ونڊوز 8 جو، اهو ڀي پنهنجي مٺڙِي ٻولي سنڌيءَ ۾.

مٿي ذڪر ڪيل ڪم ايترو آسان نه هيو جيترو محسوس ٿي رهيو هوندو، سائين عبدالماجد ڀرڳڙي ۽ سندس ٽيم گذريل ٽن ڏهاڪن کان وٺي بنا ڪنهن لالچ ۽ لوڀ جي ان نيڪ عمل ۾ مصروف رهيا آهن ۽ انهن جي محنتن رنگ لاتو آهي ۽ اسان سنڌيءَ ۾ مڪمل ڪمپيوٽر هلائي سگهون ٿا. نه فقط ايترو پر سنڌي ڪمپيوٽنگ جي اڻ اعلانيل ٽيم عام موبائيل فون تي سنڌيءَ  جي اکرن کي سولائيءَ سان پڙهي ۽ لکي سگهڻ لاءِ ڪافي عرصي کان پنهنجي وس آهر ڪوششون ڪري رهي آهي.